Land NA Process : जमीन NA करण्यासाठी झाले हे महत्वाचे बदल, नवीन सुधारणा आणि त्याचे फायदे

Land NA Process: महाराष्ट्र सरकारने जमिनीच्या एनए प्रक्रियेत सुधारणा केल्या आहेत. आता नागरिकांना स्वतंत्र एनए परवानगी घेण्याची गरज नाही. या सुधारणांमुळे प्रक्रिया सोपी झाली आहे.

एनए म्हणजे काय?

जमिनीचा उपयोग शेतीसाठी केला जातो. परंतु बिगरशेती, म्हणजे औद्योगिक किंवा निवासी उपयोगासाठी एनए प्रक्रिया आवश्यक असते. एनए म्हणजे ‘नॉन-अॅग्रीकल्चर’ म्हणजेच अकृषिक परवानगी.

एनए प्रक्रिया का करावी लागते?

बिगरशेतीसाठी जमिनीचा उपयोग करण्यासाठी कायदेशीर मान्यता हवी असते. या प्रक्रियेत, जमिनीचं बिगरशेतीमध्ये रूपांतर करण्यासाठी ‘रूपांतरण कर’ भरावा लागतो. याशिवाय, संबंधित विभागाकडून सनद घ्यावी लागते.

नवीन सुधारणा काय आहेत?

महसूल आणि वन विभागाने 23 मे 2023 रोजी नवीन सुधारणा जाहीर केली. यानुसार, बांधकाम परवानगी असलेल्या भूखंडावर एनए परवानगी घेण्याची आवश्यकता राहणार नाही.

प्रक्रिया सुलभ होणार

आधी नागरिकांना दोन वेगवेगळ्या विभागांकडे अर्ज करावा लागत असे. आता मात्र एकाच वेळी बांधकाम परवानगी आणि एनए सनद मिळणार आहे. यामुळे नागरिकांचा वेळ आणि पैसा वाचेल.

बांधकाम परवानगी व्यवस्थापन प्रणाली

सरकारने ‘बांधकाम परवानगी व्यवस्थापन प्रणाली’ची अंमलबजावणी केली आहे. या प्रणालीद्वारे ऑनलाईन पद्धतीने बांधकाम परवानगी मिळणार आहे. बांधकाम परवानगीसोबत एनए सनद एकत्रितपणे दिली जाणार आहे.

वर्ग 1 आणि वर्ग 2 जमिनींच्या प्रक्रियेत बदल

वर्ग 1 च्या जमिनींसाठी बांधकाम परवानगीसह एनए सनद मिळेल. वर्ग 2 च्या जमिनींसाठी शासनाने ठरवलेल्या नजराणा आणि इतर देणी भरल्यास एनए परवानगी मिळेल.

वर्ग	जमीन प्रकार	एनए प्रक्रिया
वर्ग 1	मालकीची जमीन	बांधकाम परवानगीसह एनए सनद
वर्ग 2	देवस्थान, इनाम जमीन	नजराणा भरल्यानंतर एनए परवानगी

Land NA Process

यापूर्वी करण्यात आलेल्या सुधारणा

महाराष्ट्र जमीन महसूल संहिता 1966 नुसार एनए प्रक्रिया (Land NA process) सुरू झाली. 2022 मध्ये काही सुधारणा करण्यात आल्या. विकास आराखड्यात समाविष्ट जमिनींसाठी एनए परवानगीची आवश्यकता नसते.

ग्रामीण क्षेत्रातील शेतजमिनींच्या प्रक्रियेत बदल

गावाच्या हद्दीत येणाऱ्या शेतजमिनींसाठी 200 मीटरच्या आत असलेल्या जमिनींसाठी एनए परवानगी आवश्यक नसते. पण, प्रशासनाकडून कायदेशीर सनद घेणं गरजेचं आहे.

Land NA process: जमिनीच्या एनए प्रक्रियेत आलेले बदल

नवीन सुधारणांमुळे एनए प्रक्रिया अधिक सोपी झाली आहे. या सुधारणा नागरिकांना जलद आणि सुलभ सेवा पुरवण्यासाठी आहेत.

Land NA process: जमिनीच्या एनए प्रक्रियेचे फायदे

नवीन सुधारणा लागू झाल्यानंतर, सामान्य नागरिकांसाठी अनेक फायदे निर्माण झाले आहेत. यामुळे वेळ, पैसा आणि श्रम वाचण्यास मदत होत आहे.

1. वेळ वाचवणारी प्रक्रिया

आधी एनए प्रक्रिया खूप वेळखाऊ होती. नागरिकांना दोन वेगवेगळ्या विभागांत अर्ज करावे लागत होते. बांधकाम परवानगी आणि एनए परवानगी या दोन्ही गोष्टी स्वतंत्रपणे मिळवाव्या लागत. आता मात्र या प्रक्रियेत वेळ वाचतो. एकाच वेळी दोन्ही परवानग्या मिळतात. Land NA process

2. ऑनलाईन प्रक्रिया

बांधकाम परवानगी व्यवस्थापन प्रणालीमुळे ही प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाईन झाली आहे. नागरिकांना आता अधिकाऱ्यांच्या कार्यालयात वारंवार जाऊन अर्ज करण्याची गरज नाही. ऑनलाईन अर्ज करून परवानग्या मिळवता येतात. यामुळे काम अधिक सुलभ होते.

3. खर्चात बचत

पूर्वी दोन विभागांत अर्ज केल्यामुळे नागरिकांना अधिक पैसे खर्च करावे लागत होते. आता मात्र एकाच विभागाकडून परवानगी मिळाल्यामुळे आर्थिक बचत होते. शिवाय, प्रक्रिया सुलभ झाल्यामुळे अनावश्यक खर्च टाळता येतो.

4. ग्रामपंचायत क्षेत्रातील जमिनींसाठीही सोय

ग्रामपंचायतीच्या क्षेत्रातील जमिनींसाठीही आता प्रक्रिया सोपी झाली आहे. गावाच्या हद्दीपासून 200 मीटरच्या आत असलेल्या जमिनींसाठी स्वतंत्र एनए परवानगीची आवश्यकता नाही. मात्र, तहसीलदारांकडून कायदेशीर सनद घेणं गरजेचं आहे.

एनए प्रक्रियेत आलेले मुख्य बदल

1. एनए परवानगीची गरज नसलेली क्षेत्रं

विकास आराखड्यात समाविष्ट जमिनींसाठी एनए परवानगी घेतली नाही तरी चालतं. परंतु, जमीन बिगरशेतीसाठी वापरायची असल्यास रूपांतरण कर भरून सनद घेणं आवश्यक आहे.

2. वर्ग 1 आणि वर्ग 2 जमिनींची प्रक्रिया

वर्ग 1 च्या जमिनींसाठी बांधकाम परवानगीसोबत एनए सनद मिळते. तर, वर्ग 2 च्या जमिनींसाठी नजराणा आणि इतर शासकीय शुल्क भरल्यानंतर एनए सनद दिली जाते.

3. ऑनलाइन अर्ज प्रक्रिया

संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाईन करण्यामुळे नागरिकांना तहसील कार्यालयात वारंवार जाऊन त्रास होणार नाही. ऑनलाईन अर्ज करून बांधकाम आणि एनए परवानगी एकाच वेळी मिळवता येते.

जमिनीचा प्रकार	परवानगी प्रक्रिया
ग्रामीण जमिनी	200 मीटर आत एनए नाही
शहरी विकास आराखड्यातील जमिनी	एनए परवानगी नसली तरी चालते
मालकीच्या जमिनी	बांधकाम परवानगीसोबत एनए

Land NA Process

जमिनीच्या एनए प्रक्रियेत अजून काय बदल होऊ शकतात?

सरकार अजून काही सुधारणा करत आहे. या प्रक्रियेला आणखी जलद आणि पारदर्शक करण्याचे प्रयत्न सुरू आहेत. भविष्यात एनए प्रक्रिया अधिक सोपी होईल अशी अपेक्षा आहे.

नवीन सुधारणा आणि ऑनलाईन प्रणालीमुळे महाराष्ट्रातील जमीनधारकांना आता एनए प्रक्रिया अधिक सोपी झाली आहे.